aşıq məhbub xəlili

tiraxturchi

يازينين آدي: افسانه دي شمشيره دايانمازسا، آزادليق

يازينين آدي: افسانه دي شمشيره دايانمازسا، آزادليق

چكديكده قيلينجين،
جوشدوقدا دنيز تك،
توفان كيمي اورمانلاري تيترتديگي آنلار
دوشمن كيريييب آغلادي مسكين.
باش ايدي غلام تك اونا سلطانلار، اوزانلار،
زحمت چكن انسانا اؤلوم حؤكمو يازانلار،
مللتلرين ديللرينه قبر قازانلار...

قؤيدوقدا قينا اودلو قيلينجين،
سونبوللري بيچديكده يايين ايستي چاغيندا،
دوشمن دونه رك آسلانا گلدي،
سونگو يله اونون زحمتينين ياريسين آلدي،
آج قالدي قيشين شاختالي، چووغونلو چاغيندا،
بير سؤز دئمه دي سينه سي ميس تك يانان
      / آسلان
      / كيمي انسان!!
سونگويله بوتون ثروتيني چالدي، آپاردي،
زنداندا چوروتدو
آسلانلاري بير- بير،
حؤكمون ده يوروتدو،
بئينين ده قازيب اينجي قوپارتدي،
تاريخيني آلت- اوست ائله ييب يازدي تازاشدان؛
بير آبيده ده تيكمك اوچون وئرمه دي ايمكان؛
اولكيلري ائيله دي ويران...
دؤزدو گئنه ده سينه سي ميس تك يانان
       / آسلان
       / كيمي انسان!!
قلبينده سه عصيان.

بير گون ده گليب ايسته دي توپراقدان
       / آييرسين اونو دوشمان
بير فيكره داليب سوسدو بو آسلان
       / كيمي انسان
       / و دوشوندو:
آرخامدي بو توپراق،
شنليكده بوساطيم دؤشنن يئر،
پيس گونده داياق،
       / همده سيغينجاق
توپراق
/ اگر اولمازسا نه ييم وار و نه يم من؟
توفانلي دنيزلرده اوز ه ن بير اؤلو يارپاق!
مين بير اولو بابك كيمي اجدادلاريم آنجاق
بوردا ياشاييب، عؤمر سوروب، گؤمدورولوبلر
چيخسام وطنيمدن،
هاردان آلارام قان،
هاردان گله جك جسميمه قووت،
       / و جسارت
       / و همييت؟
هاردا قازيلار سون بئشيگيم بس؟
كولي دئير اولاديما هر كس...
نفرت دولو گوزله
بير دوشمني سوزدو،
((هئركول)) كيمي جانلاندي گؤزونده
ايستير آياغين يئردن اوزوب آنتئيي بوغسون...
داغلار گوجو حيس ائتدي اؤزونده،
قلبينده قاني كوكره دي، جوشدو،
قيزغين شئره دؤندو
سانكي بو سفر سينه سي ميس تك يانان
        / آسلان
         / كيمي انسان!!
آيدينجا گؤزونده آليشان شعله گؤروندو؛
كين اؤرتوگونه سانكي بوتون وارليغي بير آندا بوروندو.
سيخدي كوره گين توپراغا دوشمنله ديديشدي.
قوپمام- دئدي- اؤلسم ده بو يئردن،
           / بو دياردان.
كئچميش بابالاردان
           / آتالاردان
ارثيمدي بو داغلار،
بو بولاقلار،
بو اتكلر،
بو چيچكلر...
اوولاديما ارثيم گرك اولسون بو دياريم.
توپراقدي منيم دارو نداريم.
داغلارجا فلاكت،
عمانجادا موحنت
و اذيت
بير دمده بئله آغناسا گر اوستومه قوپمام...
آز قالدي جوشا سينه سي ميس تك يانان
        / آسلان
        / كيمي انسان!!
قلبينده يامان چاغلادي عصيان
توفانلي دنيز تك!!

كئچميشلري خاطيرلادي دوشمن،
بير واخلاري كي، سينه سي ميس تك يانان
      / آسلان
      / كيمي انسان.
چكميشدي قيلينجين...
- قوي جوشماسين عمان-
       / دئيه، قلبينده جه آرام،
دوشمن گئري دؤندو...

اولدو سحر، آخشام،
كئچدي نئچه ايام،
/ قوجامان سينه سي ميس تك يانانين آتشي سؤندو
سؤندو گئنه گؤزلرده قيغيلجيم
/ و دورولدو
گؤزلر كيمي هر ياندا بولاقلار
  / و ايشيقلاندي چيراقلار؛
سونبوللري ده بيچدي اوراقلار؛
قيشلار دولانيب، كئچدي سازاقلار؛
بير آزجا گولوش  گؤردو دوداقلار؛
دينجلدي آياقلار
/ و باجاقلار،
هر ياندا بوساطين دؤشه دي دوزلره يازلار،
آذر گوزلين چؤلغادي نازلار،
ديللندي ياماجلاردا يئنه نغمه لي سازلار،
عزيزيم گولوم واردير،
وفالي ائليم واردير،
وطنيم تالانديسا،
وارليغيم، ديليم واردير...

توتدو گؤزونو اويغو ايلان چالميشين، آمما
بير آن دا بئله ياتمادي دوشمن.
هر گون يئني بير حيله دوشوندو،
هر ايل يئني بير دوندا گؤروندو،
عاريفلريني توپلاياراق، قوردو ييغينجاق،
تا بلكه تاپا مينمه گه بير تازا اويونجاق.
سون تدبيري ساده:
لازيمدي ده گيشسين
زحمتله بوتون وارليغي يوغرولموش اولان،
   / سينه سي ميس تك يانانين اؤزلوگو آنجاق.
گر اؤزلوگون آلساق،
گر منليگيني، كيمليگيني آلساق اليندن،
توپراق دا بيزيم دير،
داغ، دوز، دره، اوتلاق دا بيزيم دير،
تكجه نه كي نعمت، نه كي معدن،
نعمت يارادان قول، قولوموزدور؛
آلساق ديليني، اؤزلوگو يوخ بير قولوموزدور...

دوشمن ياساق ائتدي، وئره رك بير اولو فرمان
زحمتله سعادت آرايان،
    / سينه سي ميس تك ياناني دوغما ديليندن.
انسانليغي لذتله قارين، پولدا بيلنلر،
قارين ايزي ايله سورولر تك سوروننلر،
معنادا دئييل، ظاهيرأ اينسان گوروننلر،
اؤز وارليغين افسانه سايانلار،
اينسان كيمي لر بال كيمي شيرين ديلين آتدي؛
نعمتلره،
  / لذتلره،
   / شهرتلره،
    / چاتدي.
انسانليغيني بير قارينا، بير پولا ساتدي.
آيريلدي ديليندن،
آيريلدي ائليندن.
كئچميش كيمي لاكين قوجامان
    / سينه سي ميس تك يانان
     / آسلان،
دايم باخاراق غملي گئدنلر داليسينجا،
انسانليغي، مليتي جوشدو،
قلبينده قاني جوشدو و داشدي،
جسمينده گوجو حديني آشدي،
ووردو بئلي قووتله بير آرشين يئره كئچدي،
خوشبخت ليگين تاپدي يئريندن
   / و تريندن.
يئللر پوزا بيلمز قوجامان داغلارين
   / آيديندي ووقارين.
قانون طبيعتدي درين كؤكلو چينارلار،
يارپاقلاريني توكسه ده توفاندا، سازاقدا،
آزاد گونشه دوغرو دمادم بوي آتارلار،
مؤحكمدي كؤكو چون آنا توپراقدا،
   / بولاقدا،
اؤلموش قورو يارپاقلاري
   / سالماز چيناري
   / ذره جه اولسا ووقاردان، عظمتدن!!
سرسم يئله اويموش
يارپاقلارين آمما،
يئللر گومورر هر بيرين آخير
بير گوشه ده، بير قبرده ايتگين.

بئش ياپراغيله اؤزلوك آلينماز،
قيرخيلسا توك، اينسان كيشيليكدن كي سالينماز،
لازيمدي دگيشسين ديلي بو سينه سي ميس تك يانانين
سون امريني دوشمن بئله وئردي.

دوشمن گله رك سؤيله دي:
آت دوغما ديلين بير كره، حتي
آت اسكس شعورون
   / و دوشون تكجه منيم تك.
سن
   / منسن
     / ازلدن.
مجبور ائله ييبلر كي، اوزاقلاشميسان اؤز دوغما ديليندن.
بيگانه ديلين بوشلا سن، ال چك...
فيكره دالاراق سوسدو بير آن
    / سينه سي ميس تك يانان
     / آسلان
      / كيمي انسان!!
مومكون دو مگر آيريليم اؤز دؤغما ديليمدن؟ 
مومكونسه ده، آخير نه سببدن؟
ديلدير مني آنجاق ائله ين
    / من!!
اؤزگه كيمي، بيلمم، نئجه مومكوندو دوشونمك؟
مومكونمو قارانليق اولا شيمشك؟!
مومكوندو مگر ((آب)) دئييم من سو يو گورجك؟!
ائتميش، دئمه لي، اؤزلوگومو، وارليغيمي ايندي نيشانه.
قويمام آتا، قويموشسادا دوشمن بو اوخون ايندي كامانه.
ساكيت دنيزي چالخادي توفان.
هر مؤحنته دؤزموش قوجامان
     / سينه سي ميس تك يانان
      / آسلان
       / كيمي انسان!!
يوخ، يوخ- دئيه رك، چكدي قيلينجين
ديل؟؟!!
   / شوخلوق بو دئييل، بيل.
شمشيرلره چئوريلدي اوراقلار،
عمان كيمي چالخاندي ياخينلار و اوزاقلار،
سرنيزه يه دؤندو گوزل اللرده داراقلار...
دوشمن كيرييب آغلادي مسكين؛
آيريلدي خيالدان،
بير امر- ماحالدان،
هم بيلدي كي، اولماز بير ائلين
   / اؤزلوگونو آلماق اليندن.
اولماز كي، آييرماق بير ائلي دوغما ديليندن.

بير گون دئدي اوولادينا ياي فصلي بيچينده:
كئچميش بوتون عؤمروم تر ايچينده؛
من قويماميشام يوغرولا بير گون خميريم اؤزگه تريندن،
اولسون گؤزوز آنجاق ايشينيزده، قولونوزدا،
مؤحكم دايانين اؤز يولونوزدا...
آرديندا و لاكين، امه گين اولماسا شمشير،
هر گون چؤره گه دامجيلايار قان.
هر گون گؤره جكدير شرفيز بير يئني تحقير،
هر گون چكه جكدير باشينيز بير يئني ذلت،
تحقير ائده جك ساغ، ووراجاق سؤل سيزه تهمت،
يوردوز اولاجاق دوغما اؤز اولاديزا غربت،
هر كس سيزه ايستر اولا سلطان،
    / آغا، سرور،
دايم آج اولار قارنيز، اليز لئيك خميرده،
شنليك بينالي آتلي اولار، خلق پياده،
ياس حالي اولار ائلده سراسر،
غربتده و دوستاقدا حياتين چورودو مرد اوغوللار،
وئرمز اولارا ياد گوجو مئيدان،
قولدورلارين آغزيندا اولار
آزادليغيز، حقيز،
تحقير اولار هر گوشه ده، هر وقتده انسان،
بيگانه لر اوينار ديلينيز، وارليغينيزلا،
سرمستليگيز، شادليغينيزلا،
اولماز آدينيز دونيادا ميللتلر ايچينده،
شهرتليز ايتر همشه شهرتلر ايچينده،
قلبيز كيمي ويرانه قالار دوغما دياريز،
يول گئتسه ده ائل، كؤلگه كيمين قويماياجاق ايز،
قارين سوراغيله سورولر تك گئده جكسيز.

اللرده اوراقلار
بير آغزي قيلينج اولسا و لاكين،
دوشمن ده سيزه دوست اولاجاقدير،
هر كس ائده جكدير سيزه حؤرمت،
ائللر سيزي اينسان ساياجاقلار،
چون قايدادي شمشيره دايانميشدير عدالت
     / و شرافت.
يوردوزلا برابر
آزادليغيز، حقيز اولاجاق اؤز الينيزده،
تحقير اوزو گؤرمز ائلينيزده،
     / ديلينيزده.
دونيا تانييار سيزلري ملت،
ائللر ائله ير ملته حؤرمت.
حقين قيلينجي وارسا اگر حق تانييارلار.
قدرتلي و آماده گر اولسان،
دايم سني اينسان سانايارلار،
هئچ كيمسه ده جرات اولا بيلمز
      / آغاليق فيكرينه دوشسون
       / سنه بير آن!!
بلي، بالالار، قوي قالا دايم قولاغيزدا
ايش وقتي ده شمشيرينيز اولسون قوجاغيزدا
افسانه دي شمشيره دايانمازسا آزادليق!!...
هئچ وقت قينا قؤيما قيلينجين!

یازان:  محمد تقي زهتابي

قایناخ: گجیل

http://araz1385.azeriblog.com/public/blogs/araz1385/2010/12/13/1177.jpg

yazının adı: əfsanədi şəmşirə dayanmazsa azadlıq

yazının adı: əfsanədi şəmşirə dayanmazsa azadlıq

çəkdikdə qılıncın  

coşduqda dəniz tək  

tufan kimi ormanları titrətdigi anlar

düşman kiriyib ağladı miskin . 

baş əydı qəlam tək ona sultanlar   ozanlar  

zəhmət çəkn insanə ölüm hökmü yazanlar  

millətlərin dillərinə qəbr qazanlar .  .  . 

 

qöyduqda qına odlu qılıncın  

sünbülləri biçdikdə yayın ıstı çağında  

düşman dünərək aslana gəldi  

süngüylə onun zəhmətinin yarısın aldı  

ac qaldı qişin şaxtalı   çüvğünlü çağında  

bir söz demə di sinə si mis tək yanan  aslan kimi insan!!

süngüylə bütün sərvətini çaldı apardı  

zindanda çürütdü

aslanları bir -  bir  

hökmün də yürütdü  

beynin də qazıb inci qupartdı  

tarixini alt -  üst eləyib yazdı tazaşdan

bir abidə də tikmk üçün vermə di ımkan

əvvəlkılərı eylə di vıran .  .  . 

dözdü genə də sinə si mis tək yanan aslan kimi insan!!

qəlbində sə üsyan . 

bir gün də gəlib istə di tupraqdan ayırsın onu duşman

bir fikrə dalıb süsdü bu aslan kimi insan

və düşündü:

arxamdı bu topraq  

şənlikdə busatım döşənən yer  

pis gündə dayaq  

həmdə sığıncaq

 tupraq

əgr olmazsa nəyim var və nəyəm mən ? 

tufanlı dənizlərdə üzən bir ulu yarpaq ! 

min bir ulu babək kimi əcdadlarım ancaq

burda yaşayıb   ömr sürüb   gömdürülüblər

çıxsam vətənimdən  

hardan alaram qan  

hardan gələcək cismimə qüvt  

və cəsart

və həmiyət ? 

harda qazılar son beşigim bəs ? 

kuli deyər ovlaadıma hər kəs .  .  . 

nəfrət dolu gözlə

bir düşmani süzdü  

HERKÜL   kimi canlandı gözündə

istir ayağın yerdən üzüb ANTEyi büğsün .  .  . 

dağlar gücü his etdi özündə  

qəlbində qanı kükrədi   cüşdü  

qızğın şerə döndü

sankı bu səfər sinəsi mistək yanan  aslan kimi insan

aydınca gözündə alışan şövlə göründü ; 

kin örtügünə sankı bütün varlığı bir anda büründü . 

sixdi kürəgin tuprağa düşmanla didişdi . 

qopmam -  dedi -  ölsəmdə bu yerdən  

bu diyardan . 

keçmiş babalardan

atalardan

ersımdı bu dağlar  

bu bulaqlar  

bu ətklər  

 bu çiçklər .  .  . 

 ovladıma ersım gərk olsun bu diyarım . 

 tupraqdı mənim daru-nədarım . 

 dağlarca fəlakət  

 ümmancada mühnət

 və əziyyət

 bir dəmdə belə ağnasa gər ostümə qupmam .  .  . 

 az qaldı cuşa sinəsi mis tək yanan  aslan kimi insane!!

qəlbində yaman çağladı üsyaan

tufanlı dəniz tək !! 

keçmişləri xatirladı düşman  

bir vaxları ki   sinəsi mis tək yanan  aslan kimi insane!!

çəkmişdi qılıncın .  .  . 

qoy cuşmasın ümman -   deyə   qəlbində cə aram

düşman geri döndü .  .  . 

oldu səhər   axşam  

keçdi neçə əyyam  

qucaman sinə si mis tək yananın atşı söndü

söndü genə gözlərdə qiğilcim

və duruldu

gözlər kimi hər yanda bulaqlar

və ışıqlandı çıraqlar ; 

sünbülləri də biçdi oraqlar ; 

qışlar dulanıb   keçdi sazaqlar ; 

bir azca gülüş  gördü dudaqlar ; 

dincldi ayaqlar

və bacaqlar  

hər yanda busatın döşə di düzlərə yazlar  

azər gözəlin çolğadı nazlar  

 dilləndi yamaclarda yenə nəğməli sazlar  

 əzizim gülüm vardır  

 vəfalı elim vardır  

 vətənim talandısa  

 varlığım   dilim vardır .  .  . 

 

 tütdü gözünü oyğu ilan çalmışın   amma

 bir anda belə yatmadı düşman . 

 hər gün yeni bir hilə düşündü  

 hər il yeni bir donda göründü  

 ariflərini toplayaraq   qurdu yığıncaq  

 ta bəlkə tapa minməgə bir taza oyuncaq . 

 son tədbiri sadə:

 laazımdı dəyişsin

 zəhmətlə bütün varlığı yüğrülmüş olan  

sinəsi mis tək yananın özlüyü ancaq . 

 gər özlüyün alsax  

 gər mənliyini   kimliyini alsaq əlindən  

 topraq da bizim dir  

dağ   düz   dərə   otlaq da bizim dir  

təkcə nə ki nemət   nəki məədən  

nemət yaradan qul   qulumuzdur ; 

alsaq dilini   özlüyü yox bir qulumuzdur .  .  . 

düşman yasaq etdi   verərək bir ulu fərman

zəhmətlə səadt arayan  

sinə si mis tək yananı doğma dilindən . 

insanlığı ləzzətlə qarın   pulda bilənlər  

qarın iziylə sürülər tək sürünənlər  

 mənadə deyil   zahira insan gürünənlər  

 öz varlığın əfsanə sayanlar  

 insan kimilər bal kimi şirin dilin atdı ; 

 nemətlərə   ləzzətlərə   şöhrətlərə   çatdı . 

 insanlığını bir qarına   bir pula satdı . 

 ayrıldı dilindən  

 ayrıldı elindən . 

 keçmiş kimi lakın qucaman ,sinəsi mis tək yanan aslan  

 dayim baxaraq qəmli gedənlər dalısınca  

 insanlığı   milliyəti coşdu  

 qəlbində qanı coşdu və daşdı  

 cismində gücü həddini aşdı  

 vürdü beli quvvətlə bir arşın yerə keçdi  

 xüşbxt ligin tapdı yerindən və tərindən . 

 yellər poza bilməz qucaman dağların aydındı vüqarın . 

 qanuni təbiətdi dərin köklü çinarlar  

 yarpaqlarını tüksə də tufanda   sazaqda  

 azad günəşə doğru dəmadəm boy atarlar  

 möhkəmdi kökü çün ana tupraqda   bulaqda  

 ölmüş qürü yarpaqları salmaz çınarı

zərrə cə olsa vuqardan   əzəmətdən !! 

 sərsəm yelə uymuş

 yarpaqların amma  

 yellər gümürər hər birin axır

 bir quşə də   bir qəbridə itgin . 

 

 beş yaprağilə özlük alınmaz  

 qırxılsa tük   insan kişilikdən ki salınmaz  

 lazımdı dəgişsin dili bu sinə si mis tək yananın 

 son əmrını düşman belə verdi . 

 

 düşman gələ rək söylə di:

 at doğma dilin bir kərə   hətta

 at əski şuuruün

və düşün təkcə mənim tək . 

 sən mənsən əzəldən . 

 məcbür eləyiblər ki   uzaqlaşmısan öz doğma dilindən . 

 biganə dilin buşla sən   əl çək .  .  . 

 fikrə dalaraq susdu bir an

sinə si mis tək yanan aslan kimi insan !  ! 

 mümkün dü məgr ayrılım öz döğma dilimdən ?   

 mümkünsə də   axır nə səbəbdən ? 

 dildir məni ancaq eləyən 

mən !! 

 özgə kimi   bilməm   necə mümkündü düşünmək ? 

 mümkünmü qaranlıq ola şimşək ?  ! 

 mümkündü məgr  (  ( ab )  )  deyim mən süyü görcək ?  ! 

 etmiş   deməli   özlügümü   varlığımı ındı nişanə . 

 quymam ata   quymuşsada düşman bu oxun indi kamanə . 

 sakıt dənizi çalxadı tufan . 

 hər möhnətə dözmüş qucaman

sinə si mis tək yanan aslan kimi insan !  ! 

 yox   yox -  deyərək   çəkdi qılıncın

 dil  ?  !  ! 

şüxlüq bu deyil   bil . 

şəmşirlərə çevrildi oraqlar  

ümman kimi çalxandı yaxınlar və uzaqlar  

 sərneyzəyə döndü güzəl əllərdə daraqlar .  .  . 

 düşman kiriyb ağladı məskin ; 

 ayrıldı xıaldan  

 bir əmri -  mahaldan  

 həm bildi ki   olmaz bir elin özlügünü almaq əlındən . 

 olmaz ki   ayırmaq bir eli doğma dilindən . 

 

 bir gün dedi ovladına yay fəsli biçində:

 keçmiş bütün ömrüm tər içində ; 

 mən quymamışam yuğrula bir gün xəmirim özgə tərindən  

 olsun gözüz ancaq işinizdə   qolunuzda  

 möhkəm dayanın öz yolunuzda .  .  . 

 ardında və lakın   əməyin olmasa şəmşir  

 hər gün çörəyə damcılayar qan . 

 hər gün görəcəkdir şərəfiz bir yeni təhqir  

 hər gün çəkəcəkdir başınız bir yeni zillət  

 təhqir edəcək sağ   vuracaq söl sizə töhmət  

 yurduz olacaq doğma öz ovladıza qurbət  

 hər kəs sizə istər ola sultan  

ağa   sərvər  

 dayim ac olar qarnız   əlız leyk xəmirdə  

 şənlik bınalı atlı olar   xəlq piadə  

 yas halı olar eldə sərasr  

 qürbətdə və dustaqda həyatın çürüdü mərd oğullar  

 verməz olara yad gücü meydan  

 qoldurların ağzında olar

 azadlığız   həqqiz  

 təhqir olar hər qüşədə   hər vəqtidə insan  

 biganələr oynar diliniz   varlığınızla  

 sərmsətligiz   şadlığınızla  

 olmaz adınız dünyada millətlər içində  

 şöhrətiz itər həmməşə şöhrətlər içində  

 qəlbiz kimi viranə qalar doğma dıyarız  

 yol getsə də el   kölgə kimin quymayacaq iz  

 qarın sorağiylə sürülər tək gedəcəksiz . 

 

 əllərdə oraqlar

 bir ağzı qılınc olsa və lakiın  

 düşman da sizə dost olacaqdır  

 hər kəs edəcəkdir sizə hörmət  

 ellər sizi insan sayacaqlar  

 çün qaydadı şəmşirə dayanmışdır ədalət

və şəraft . 

 yurduzla bərabr

 azadlığız   həqqiz olacaq öz əlinizdə  

 təhqir üzü görməz elinizdə  

 dilinizdə . 

 dünya tanıyar sizləri millət  

 ellər eləyər millltə hörmət . 

 həqqin qılıcı varsa əgr həq tanıyarlar . 

 qudrətli və amadə gər olsan  

 dayim səni insan sanayarlar  

 heç kimsə də cürət ola bilməz

ağalıq fikrinə düşsün sənə bir an !  ! 

 bəli   balalar   qoy qala dayim qulağızda

 ış vəxti də şəmşiriniz olsun qucağızda

 əfsanə di şəmşirə dayanmazsa azadlıq !  !  .  .  . 

 heç vəxt qına qoyma qılıncın !  

 yazan:  məhəmməd təqi zəhtabı

 qaynax: gəcil