2010/11/02

YARƏB یارب

YARƏB

Rəhm eylə özün sən mənim övladıma, yarəb,
Rəhm eylə mənim naləmə, fəryadıma, yarəb.

Məhrum eləmə sən onu dünya işığından,
Sənsən pənahım, sən yetiş imdadıma, yarəb.

Səndən umuram, ummuşam hər dərdimə çarə,
Bu xisləti mən borcluyam öz zatıma, yarəb.

Şükr eyləmişəm mən ki, qədər-qismətə daim.
Döndərmə qədər-qisməti cəlladıma, yarəb.

Xoşbəxt qulunun Bəxtiyar adlanması səndən,
Uyğun elə sən taleyimi adıma, yarəb.

Rəhm eylə, özün sən mənim övladıma, yarəb,
Rəhm eylə mənim naləmə, fəryadıma, yarəb.

20 noyabr, 1998.
Bəxtiyar vahabzadə
یارب

رحم ائیله اؤزون سن منیم اؤولادیما، یارب،
رحم ائیله منیم ناله مه، فریادیما، یارب.

محروم ائلمه سن اونو دونیا ایشیغین‌دان،
سه ن سه ن پناهیم، سن یئتیش ایمدادیما، یارب.

سن‌دن اومورام، اومموشام هر دردیمه چاره،
بو خیصلتی من بورج‌لویام اؤز ذاتیما، یارب.

شوکر ائیلمیشم من کی، قدر-قیسمته دایم.
دؤندرمه قدر-قیسمتی جللادیما، یارب.

خوشبخت قولونون بختیار آدلانماسی سن‌دن،
اویغون ائله سن طالئییمی آدیما، یارب.

رحم ائیله، اؤزون سن منیم اؤولادیما، یارب،
رحم ائیله منیم نالمه، فریادیما، یارب.

20 نویابر، 1998.

YAĞMASA... یاغماسا...

YAĞMASA...

İstəyim budur ki, yolum gen olsun
O nisyə gələcək qoy sənin olsun.
Vaxtın öz ünvanı, öz adıyam mən
İndinin, bu günün övladıyam mən.

Ümid-boynumuza keçən kəmənddir
Gözlə, öz-özünə -açilan deyil:
Əkdiyin o taxıl yağışa bənddir
Yağmasa, bir dənən beş olan deyil.

İstərəm xəyalım, yuxum çin olsun
İndi boş ümidlər ar gəlir mənə.
Səpdiyin o toxum qoy sənin olsun
Çörək ver mənə!

İyun, 1998.
یاغماسا...

ایسته ییم بودور کی، یولوم گئن اولسون
او نیسیه گله‌جک قوی سنین اولسون.
واختین اؤز عونوانی، اؤز آدییام من
ایندی‌نین، بو گونون اؤولادییام من.

اومید-بوینوموزا کئچن کمنددیر
گؤزله، اؤز-اؤزونه -آچیلان دئییل:
اکدیگین او تاخیل یاغیشا بنددیر
یاغماسا، بیر دنن بئش اولان دئییل.

ایسترم خیالیم، یوخوم چین اولسون
ایندی بوش اومیدلر آر گلیر منه.
سپدیگین او توخوم قوی سنین اولسون
چؤرک وئر منه!

یون، 1998.

YADA ABİDƏLƏR UCALDIB DEDİK.. یادا عابده‌لر اوجالدیب دئدیک

YADA ABİDƏLƏR UCALDIB DEDİK..
('416' poemasından.)


...Yada abidələr ucaldıb dedik:
Fəhləlik bizimdir, ustalıq sənin.
Çox zaman özgəyə qulluq elədik
Beyin bizim oldu, əsər özgənin.

Nadir də, Qacar da ölkələr aldı,
Vətən ucalmadı, özü ucaldı,
Öz doğma yurdunu ayağa saldı,
Şahlar bizim oldu, zəfər özgənin.

Saldıq özümüzü özümüz gözdən,
Kül ilə oynadıq əl çəkib közdən.
Ölkələr nur aldı şəfəqimizdən,
Günəş bizim oldu, səhər özgənin.

Mənim sərvətimə cahan göz dikdi,
Sərvətim, dövlətim ona gərəkdi.
Babam yer şumladı, babam yer əkdi,
Əmək bizim oldu, bəhər özgənin.

Açdı sinəsini bizə bu torpaq,
Aləmi bəzəyib lüt olduq ancaq.
Cıdırda çapsaq da hamıdan qabaq,
Hünər bizim oldu, nəmər özgənin,
Qızıl bizim oldu, kəmər özgənin.

1969.
یادا عابده‌لر اوجالدیب دئدیک..
('416 پوئماسین‌دان.)

...یادا عابده‌لر اوجالدیب دئدیک:
فعله‌لیک بیزیم‌دیر، اوستا‌لیق سنین.
چوخ زامان اؤزگه‌یه قوللوق ائیله دیک
بئیین بیزیم اولدو، اثر اؤزگه‌نین.

نادیر ده، قاجار دا اؤلکه‌لر آلدی،
وطن اوجالمادی، اؤزو اوجالدی،
اؤز دوغما یوردونو آیاغا سالدی،
شاه‌لار بیزیم اولدو، ظفر اؤزگه‌نین.

سالدیق اؤزوموزو اؤزوموز گؤزدن،
کول ایله اوینادیق ال چکیب کؤزدن.
اؤلکه‌لر نور آلدی شفقیمیزدن،
گونش بیزیم اولدو، سحر اؤزگه‌نین.

منیم ثروتیمه جاهان گؤز دیکدی،
ثروتیم، دؤولتیم اونا گرکدی.
بابام یئر شوملادی، بابام یئر اکدی،
امک بیزیم اولدو، به هه ر اؤزگه‌نین.

آچدی سینه‌سینی بیزه بو تورپاق،
عالمی بزه‌ییب لوت اولدوق آنجاق.
جیدیردا چاپساق دا هامی‌دان قاباق،
هونر بیزیم اولدو، نمر اؤزگه‌نین،
قیزیل بیزیم اولدو، کمر اؤزگه‌نین.

1969.

VAYDIR ƏKDİYİNİZ وای‌دیر اکدیگینیز

VAYDIR ƏKDİYİNİZ

Ey cibi dolular, ürəyi boşlar,
Ey sərvət dəlisi, köhnə naxoşlar,
Ey qeyrət damarı kəsik gədalar,
Peysəri qatbaqat iddialılar,
Görən, olacaqmı sümürdüyünüz
Bu millət qanından doyan gününüz?

İp həmən o ipdir, halqa o halqa
Köhnə yolunuzla getdiniz yenə.
Qismətə şükr edən bu yazıq xalqa
Ümid yedirtdiniz çörək yerinə.

Sizin bir haqqınız, xalqın min haqqı,
Yoncanı gözlədik, bitmədi yazda.
Sizin yediyiniz millətin haqqı,
İlişib qalmadı boğazınızda.
Yeyin tısqırınca, yeyin ölüncə,
Bu millət əriyib çöpə dönüncə.

Ümid yeyə-yeyə hələ gözləyir,
Bu millət götürür hər cür zilləti.
Hələ ki, dinməzcə o, ümid yeyir,
Siz də bala-bala yeyin milləti.

Millətin qanıdır sərvətin, varın,
Siz öz kefinizdə, məmləkət darda.
Gecələr çadırda ac yatanların
Payını uduzun kazinolarda.

Millətin başına çatı salanlar
Nə insaf tanıyır, nə mürvət anlar.
Gözünüz doymadı dünya malından,
Siz ey susadıqca duz yalayanlar.

Bu qədər nəfs olar? Borc istədiniz
Çomağı çobandan, çəliyi kordan.
Yeyib doymadınız, doyub yediniz
Vallah, həm torpadan, həm də axurdan.

Vaydır əkdiyiniz, siz gül dərin.
Gizli saydığınız dolların səsi
Yetim evlərində kimsəsizlərin
Ahu-naləsidir, ahu-naləsi.
Vallah, gec-tezi var, billah, gec-tezi,
Bu ahlar, nalələr tutacaq sizi.

Tamahın dibi yox... Dağıdın, sökün,
Hələ yerinizdə cağbacağsınız.
Göydən Allah baxır, gələcək bir gün,
Yediyiniz qədər qusacaqsınız.

Avqust, 1996
وای‌دیر اکدیگینیز

ائی جیبی دولولار، اوریی بوش‌لار،
ائی ثروت دلی‌سی، کؤهنه ناخوش‌لار،
ائی قئیرت داماری کسیک گدا‌لار،
پئیسری قاتباقات ادعا‌لی‌لار،
گؤرن، اولاجاقمی سوموردوگونوز
بو میللت قانین‌دان دویان گونونوز؟

ایپ همن او ایپدیر، حالقا او حالقا
کؤهنه یولونوزلا گئتدینیز یئنه.
قیسمته شوکر ائدن بو یازیق خالقا
اومید یئدیرتدینیز چؤرک یئرینه.

سیزین بیر حاقینیز، خالقین مین حاقی،
یونجانی گؤزلدیک، بیتمه‌دی یازدا.
سیزین یئدیگینیز میللتین حاقی،
ایلیشیب قالمادی بوغازینیزدا.
یئیین تیسقیرینجا، یئیین اؤلونجه،
بو میللت اریگیب چؤپه دؤنونجه.

اومید یئیه-یئیه هله گؤزلییر،
بو میللت گؤتورور هر جور ذلتی.
هله کی، دینمزجه او، اومید یئییر،
سیز ده بالا-بالا یئیین میللتی.

میللتین قانی‌دیر ثروتین، وارین،
سیز اؤز کئفینیزده، مملکت داردا.
گئجه‌لر چادیردا آج یاتان‌لارین
پایینی اودوزون کازینولاردا.

میللتین باشینا چاتی سالان‌لار
نه اینساف تانیییر، نه موروت آنلار.
گؤزونوز دویمادی دونیا مالین‌دان،
سیز ائی سوسادیقجا دوز یالایان‌لار.

بو قدر نفس اولار؟ بورج ایستدینیز
چوماغی چوبان‌دان، چلیگی کوردان.
یئییب دویمادینیز، دویوب یئدینیز
واللاه، هم تورپا‌دان، هم ده آخوردان.

وای‌دیر اکدیگینیز، سیز گول درین.
گیزلی سایدیغینیز دول‌لارین سسی
یئتیم ائولرینده کیمسه‌سیزلرین
آه و-ناله‌سی‌دیر، آه و-ناله‌سی.
واللاه، گئج-تئزی وار، بیللاه، گئج-تئزی،
بو آهلار، ناله‌لر توتا‌جاق سیزی.

طاماهین دیبی یوخ... داغیدین، سؤکون،
هله یئرینیزده جاغباجاغسینیز.
گؤی‌دن الله باخیر، گله‌جک بیر گون،
یئدیگینیز قدر قوساجاقسینیز.

آوقوست، 1996

XALQ DÜŞMƏNLƏRİ خالق دوشمن‌لری

XALQ DÜŞMƏNLƏRİ

Xalqa neçə tələ qurdular,
Başımız cilova keçəndən bəri.
Qəsdən, bilə-bilə adlandırdılar-
Xalqın dostlarını "xalq düşmənləri".
1969
Bəxtiyar vahabzadə
خالق دوشمن‌لری

خالقا نئچه تله قوردولار،
باشیمیز جیلووا کئچن‌دن بری.
قصداً، بیله-بیله آدلاندیردی‌لار-
خالقین دوست‌لارینی "خالق دوشمن‌لری".
1969
بختیار واهاب‌زاده


VƏTƏN VAR وطن وار

VƏTƏN VAR

Hardaysa bu dəmdə
Dəryada batan var.
Vardırsa köməksiz
Fəryada çatan var.
Dünyada alandan
Əvvəlcə satan var.

Atəş öz-özündən
Birdən-birə yanmır.
Bir şey bu cahanda
İzsiz və səbəbsiz
Bihudə yaranmır.

Vardırsa, yaranmış,
Mütləq yaradan var.
Varsansa... özündən
Əvvəlcə atan var.

Dünya quru bir səs,
Qəm çəkməyə dəyməz.
Yüz-yüz itən olsun,
Min-bir də bitən var.
Şükr eyləyəlim ki,
Bizlərdən həm əvvəl,
Həm sonra Vətən var.

Avqust, 1980
وطن وار

هاردایسا بو دمده
دریادا باتان وار.
واردیرسا کؤمک‌سیز
فریادا چاتان وار.
دونیادا آلان‌دان
اولجه ساتان وار.

آتش اؤز-اؤزون‌دن
بیردن-بیره یانمیر.
بیر شئی بو جاهاندا
ایزسیز و سبب‌سیز
بیهوده یارانمیر.

واردیرسا، یارانمیش،
مطلق یارا‌دان وار.
وارسانسا... اؤزون‌دن
اولجه آتان وار.

دونیا قورو بیر سس،
غم چکمه‌یه دیمز.
یوز-یوز ایتن اولسون،
مین-بیر ده بیتن وار.
شوکر ائیلیلیم کی،
بیزلردن هم اول،
هم سونرا وطن وار.

آوقوست، 1980

VİCDAN XƏSTƏSİYIK ویجدان خسته سیییک

VİCDAN XƏSTƏSİYIK

A vicdan əzabım, üsyan əzabım
                                 öldürmə məni.
                                Musa Yaqub

Musa, vicdanından əlhəzardasan
Bu ovqat necə də mənə tanışdır.
Bizim qəlbimizi ağrıdan vicdan
Umulan kəsləri ağrıtmamışdır.

Dünya bir bilməcə, dünya bir təzad
Arifin dərdi çox, bir qəmxarı yox.
İxtiyar sahibi - vicdandan azad,
Vicdan sahibinin ixtiyarı yox.

Qənimi olsa da əyri, düzlərin
Doğruluq dərsini keçmə oğruya.
Xalqı çalıb çapan qeyrətsizlərin
Vicdanı varmı ki, bir an ağrıya?

Millət öz dərdinə əsir oldusa
Bizim qismətimiz iztirab, ələm,
Mən də sənin kimi, əzizim Musa,
Vicdan əzabmdan xəstə düşmüşəm.

Vətən qarşısmda bilək bir kərə
Hamının danılmaz haqqı, borcu var.
Millətin düşdüyü bu zillətlərə
Mən də günahkaram, sən də günahkar.

Gah olur, gördüyüm bu zillətləri,
Şahidi olduğum müsibətləri
Görmək istəməyib gözümü yumdum,
Onun əlacını özgədən umdum.
Mümkünmü?..

Deyincə, qaraldı qanım
Məni ilan kimi sancdı vicdanım.
Vicdanm səsindən dəng oluram mən
Ağrılar içində qovruluram mən.
"Əlimdən nə gələr?" deyincə ağrı
Azalır, ağlım da haqq verir mənə,
Gözümü yumduğum haqsızlıqları
Vicdansa birbəbir göstərir mənə.

Vicdan saldı məni bax belə dərdə
Mən ondan qaçanda qaçdım özümdən.
İçimdə başlanan çəkişmələrdə
Gizlənpaç oynadım vicdanımla mən.

Vicdan yaxşı seçir əyridən düzü
Yaxşıdan yamanı, dostdan düşməni,
O qovdu, mən qaçdım, itidir gözü
Harda gizləndimsə, o tapdı məni.
Vicdanım zamana uymur ki, uymur,
Məni yaşamağa qoymur ki, qoymur.

Bizim içimizi belə göynədən
Bizi əldən salıb bizi qəhr edən
Haqqın öz səsidir, haqqın öz səsi,
Vicdan xəstəsiyik, vicdan xəstəsi.

Gözümüz önündə haqq çiliklənir
Haqqın qəbri üstə nahaq diklənir.
Bağırdıq: - Dayanın, haqq divanı var.
Gördük, eşitmədi kimsə bu səsi.
Hələ üstümüzə çirkab atdılar
Olduq bu millətin"dönük bəndəsi"

İllər gəlib keçdi, ömür gödəldi,
Baharı gözlədik, təqvimlə gəldi.
Təqvim baharmı neyləyirik biz?
Könül bağçamızı basdı ot, alaq.
Ömrümüz boyunca gözlədiyimiz
Səadət gülləri açmadı ancaq.

Zülmün məhvərinə dolanır zaman
Göydəki buludlar insan ahıdır.
Göydə aramasm Allahı insan
Hər kəsin vicdanı öz Allahıdır.

Ay Musa, özünü yorma boş yerə
İş ki belə gedir, nə gerçək, nə haqq?
Allahı qəlbində görməyənlərə
Vicdan kəlməsini necə anladaq?

11-13 iyul, 1999.
ویجدان خسته سیییک

آ ویجدان عذابیم، عصیان عذابیم
اؤلدورمه منی.
موسا یاقوب

موسا، ویجدانین‌دان الحذرداسان
بو اووقات نئجه ده منه تانیش‌دیر.
بیزیم قلبیمیزی آغری‌دان ویجدان
اومولان کس‌لری آغریتمامیش‌دیر.

دونیا بیر بیلمه‌جه، دونیا بیر تضاد
عاریفین دردی چوخ، بیر غمخاری یوخ.
ایختیار صاحبی - ویجدان‌دان آزاد،
ویجدان صاحبی‌نین ایختیاری یوخ.

قنیمی اولسا دا ایری، دوزلرین
دوغرولوق درسینی کئچمه اوغرویا.
خالقی چالیب چاپان قئیرت‌سیزلرین
ویجدانی وارمی کی، بیر آن آغرییا؟

میللت اؤز دردینه اسیر اولدوسا
بیزیم قیسمتیمیز ایضتیراب، الم،
من ده سنین کیمی، عزیزیم موسا،
ویجدان عذابم‌دان خسته دوشموشم.

وطن قارشیسمدا بیلک بیر کره
هامینین دانیلماز حاقی، بورجو وار.
میللتین دوشدوگو بو ذلت‌لره
من ده گوناهکارام، سن ده گوناهکار.

گاه اولور، گؤردوگوم بو ذلت‌لری،
شاهیدی اولدوغوم موسیبت‌لری
گؤرمک ایستمه‌ییب گؤزومو یومدوم،
اونون الاجینی اؤزگه‌دن اومدوم.
مومکونمو؟..

دئیینجه، قارالدی قانیم
منی ایلان کیمی سانجدی ویجدانیم.
ویجدانم سسین‌دن دنگ اولورام من
آغری‌لار ایچینده قوورولورام من.
"الیم‌دن نه گلر؟" دئیینجه آغری
آزالیر، عاقلیم دا حاق وئریر منه،
گؤزومو یومدوغوم حاق‌سیزلیق‌لاری
ویج‌دانسا بیرببیر گؤستریر منه.

ویج‌دان سالدی منی باخ بئله درده
من اوندان قاچاندا قاچدیم اؤزوم‌دن.
ایچیمده باش‌لانان چکیشمه‌لرده
گیزلنپاچ اوینادیم ویج‌دانیملا من.

ویجدان یاخشی سئچیر ایری‌دن دوزو
یاخشی‌دان یامانی، دوست‌دان دوشمنی،
او قوودو، من قاچدیم، ایتی‌دیر گؤزو
هاردا گیزلندیمسه، او تاپدی منی.
ویج‌دانیم زامانا اویمور کی، اویمور،
منی یاشاماغا قویمور کی، قویمور.

بیزیم ایچیمیزی بئله گؤینه‌دن
بیزی الدن سالیب بیزی قهر ائدن
حاقین اؤز سسی‌دیر، حاقین اؤز سسی،
ویجدان خسته سیییک، ویجدان خسته‌سی.

گؤزوموز اؤنونده حاق چیلیک‌لنیر
حاقین قبری اوسته ناحاق دیک‌لنیر.
باغیردیق: - دایانین، حاق دیوانی وار.
گؤردوک، ائشیتمه‌دی کیمسه بو سسی.
هله اوستوموزه چیرکاب آتدی‌لار
اولدوق بو میللتین"دؤنوک بنده‌سی"

ایللر گلیب کئچدی، اؤمور گؤدلدی،
باهاری گؤزله دیک، تقویمله گلدی.
تقویم باهارمی نئیلییریک بیز؟
کؤنول باغچامیزی باسدی اوت، آلاق.
اؤمروموز بویونجا گؤزلدیگیمیز
سعادت گول‌له ری آچمادی آنجاق.

ظلمون محورینه دولانیر زامان
گؤی‌دکی بولودلار اینسان آهی‌دیر.
گؤیده آراما سه ن اللهی اینسان
هر کسین ویجدانی اؤز اللهی‌دیر.

آی موسا، اؤزونو یورما بوش یئره
ایش کی بئله گئدیر، نه گئرچک، نه حاق؟
اللهی قلبینده گؤرمه‌ین‌لره
ویجدان کلمه‌سینی نئجه آنلاداق؟

11-13 یول، 1999.

TƏNHA MƏZAR تنها مزار

TƏNHA MƏZAR

1918-ci ildə erməni basqınına məruz qalmış Azərbaycana köməyə gələn türk ordusunun zabiti şücaətlə döyüsmüş, Şamaxı ətrafında erməni gülləsinə tuş gəlmişdir. 0, öz, arzusu ilə yaralandığı yerdə də dəfn olunmuşdur.

Yolun kənarında tənha bir məzar
Üstündə nə adı, nə soyadı var.
Ey yolçu, masını əylə bu yerdə
Soruş kimdir yatan tənha qəbirdə?

O, bir türk zabiti, qəhrəman, mətin!
Doğma qardaşına yardıma gəldi.
Qırğına tutulan millətimizin
Haqlı savaşına yardıma gəldi.

Uzaqdan hay verib sənin səsinə,
Gəldi, qayıtmadı öz ölkəsinə.
Düşmən səflərini o, soldan sağa
Biçib dəstəsiylə cəbhəni yardı.
Torpağın yolunda düşüb torpağa
Sənin torpağını sənə qaytardı.

Özü qoruduğu, həm can verdiyi
Yolun kənarında dəfn edildi o.
Uğrunda canını qurban verdiyi
Torpağı özünə vətən bildi o.

Yolçu, masınını bu yerdə əylə
O məzar önündə sən təzim eylə.
Səcdə qıl, dua ver onun ruhuna
Ayaq basdığın yer borcludur ona.

İyul, 1998
تنها مزار

1918-جی ایلده ائرمنی باسقینینا معروض قالمیش آذربایجانا کمکه گلن تورک اوردوسونون ظابطی شجاعتله دؤیوشموش، شاماخی اطرافیندا ائرمنی گولله‌سینه توش گلمیش‌دیر. 0، اؤز، آرزوسو ایله یارالاندیغی یئرده ده دفن اولونموش‌دور.

یولون کناریندا تنها بیر مزار
اوستونده نه آدی، نه سویادی وار.
ائی یول‌چو، ماسینی ایله بو یئرده
سوروش کیم‌دیر یاتان تنها قبیرده؟

او، بیر تورک ظابطی، قهرمان، متین!
دوغما قارداشینا یاردیما گلدی.
قیرغینا توتولان میللتیمیزین
حاق‌لی ساواشینا یاردیما گلدی.

اوزاق‌دان های وئریب سنین سسینه،
گلدی، قاییتمادی اؤز اؤلکه‌سینه.
دوشمن صف‌لرینی او، سول‌دان ساغا
بیچیب دستسیله جبهه نی یاردی.
تورپاغین یولوندا دوشوب تورپاغا
سنین تورپاغینی سنه قایتاردی.

اؤزو قورودوغو، هم جان وئردیگی
یولون کناریندا دفن ائدیلدی او.
اوغروندا جانینی قوربان وئردیگی
تورپاغی اؤزونه وطن بیلدی او.

یول‌چو، ماسینینی بو یئرده ایله
او مزار اؤنونده سن تزیم ائیله.
سجده قیل، دعا وئر اونون روحونا
آیاق باسدیغین یئر بورج‌لودور اونا.

یول، 1998