pärvanänin särgüzäşti
sevda gülünün rayähäsin tazäcä qanmış
gül - gül qanadından azacıq şövlädä yanmış
pärvanäni gördüm .
särmişdisä yanmış qanadın toprağa yorğün
düşmüşdüsä dildän , genädä aatşä vürğün
baxmaxdayıdı hirsilä , ulduz kimi , gözlär
oddan nä görübsän , a zavallı ? - deyä , bir an
tütdüm qanadından .
sapdırmayaraq güzlärini bir däm aluvdan:
- biganä sän ey - süylä di - äfsanälärimdän
qaldırdığım ävväldäki peymanälärimdän
ähvalımı bilsäydın äzäldän gär adımdan
tutmazdı älın ındı bu yanmış qanadımdan
- aşiq tanımışdır - dedim - ancaq säni dünya
etmäzsän , adından gürünür , dährdä pärva
oddan vä alovdan .
äma de güräk halıvı , äfsanä vi bir - bir
qäsdin nädi yanmaqdan od içrä , onu bildir ?
- män süyläräm ämma - dedi - äl çäk qanadımdan
layıq deyil azad olan insanlara zindan:
" dayim mäni oxşardı anam kürpä oşaqkän .
täk laylarından bünü xatirlayıram män:
" atäşlä yarandıq ! "
Örtärdı äsirlärcä yeri qap - qara pärdä
Mütläq o qaranlıqları yälda gecälärdä
Şimşäklär äcayib säsilä gurlayıb , härdän
oz odlu qılıncıyla bir anlıqca yararkän:
- bax , gür , büdür atş - deyä , süylärädi anam , män
fikrä dalıb , atş deyä , qaçmaq düşünrkän
oxşardı vä süylä rädi mänä qayğılı gözlä:
tezdir , hälä gözlä !!
axşam çağı birgün bütün aläm qaralanda
zülmät qüşü här bir täräfä kölgä salanda
xälvätdä anam süylädi:
- doldun yaşa artıq ,
keçmişdir o günlär , bala , keçmişdir oşaqlıq
äqlin käsir artıq , qolağ as süylä yim ındı
qälbimdäki sirri:
" bir axşam atan , güsträräk şämi uzaqdan ,
- här väqt - dedi - kürpäm olar bir igit aslan ,
süylä , osanıb tängä gätirsä onu zülmät
bilmäk dilä yib sursa kı , bäs harda häqiqt ?
qüy getsin ora , orda häqiqt nädir anlar
gär bir ata täk onda mänim häqi - säiym var
getsin ki , yetär näslä bu getmäklä şärafät
keçmiş babalardan mänä çatmış bu väsiyyät…
qurtarcaq atan uddu onu qap - qara pärdä ,
dünmä di birdä .
düzdür bala onlar , demiräm bir daha täkrar
keçmiş analardan mänä qalmışdır ınan bu
häq yol bu , häqiqt bu dür , äsrari cähan bü…
zülmätdä bünü süylä yäräk , ıtdı bir anda
getdi anam da…
×××××
gün keçdi , zaman keçdi , qaranlığdan usandım
şimşäk çaxan an yatmışıdım sankı , oyandım
axşam çağı , etcäk balama mändä väsiyyät
atş deyä getdim .
tapdım män öz axtardığımı orda nähayt
här bir şey ınan: şövlä , ışıq , nür , härart…
- bildim , deyä - sual eyläyäräk , birdä dayandım:
- qandın mi häqiqt nädir axır ?
- bäli qandım .
lakın o zaman sirrini ancaq onun andım
kim odlara yandım .
çünki qanadım odda yanan dämdä , bir anlıq
gürdüm necä mähv oldu ışıqlarda qaranlıq ! !
- yanmaqdada , biçarä - dedim - varmı häqiqt ?
- yanmaqda häqiqt sänä äfsanä dir älbt ,
äma mänä yox , çünki , qaranlıqdan osandım
odsuz ömürün qälbä mahal olduğun andım ,
atş deyä getdim vä nähayt oda çatdım
zülmät torunu nürilä bir lähzädä atdım
bir dämdä ışıqlandı başımda , bädänimdä . . .
fikrimdän uzaqlaşmadı äma vätänimdä
zülmätlärä qälbimdä därin näfrät oyandı
fikrim o qaranlıqları buğmaqda dayandı
cümdüm oda , açdım qolumu odlu häväslä
ta bir qucaq atş gätirim yurduma töhfä
rähm etmäyib üsyan alovu cismimi yaxdı
şär qüvälär at çapdı qanım sel kimi axdı
yanmaqdada , eşqim kimi , dildän - dilä düşdüm
qan dalğası atdı bu azad sahilä düşdüm . . .
äl çäk qanadımdan , gürüsn bitdi häkkayt .
- äldän säni salmış bu ağır gün , bu fälakt
Märhäm qoyaram , düz bugünü - süylä dim aram - qurtarmadı gün , var yenä dä ayrı bir axşam .
- yox , yox - dedi - sän anlamadın qälbimi , heyhat !
här äsrä yaraşmaz nä o mäcnün , nä o färhad
här bir günün öz hükmü , oz äfsanäsi vardır
här ayrı odun , ayrı da pärvanäsi vardır
här bülbül ilä bir gül açır eşq bağında
här qız gälin olmazmı mägr öz otağında ?
açmış bu gülün därdli - divanäsi yäm män
ındı bu odun , qan bünü , pärvanäsiyäm män
äl çäk qanadımdan ! !
äl çäk ki , doğulmuşkn özüm fırtınalardan
sakt baxa bilmäm däli ümmanä känardan
här dalğası bir ömrä bärabär häyäcandır
här nääräsi xälq aşiqinä bir taza candır . . .
bax kükräyän ümman nä deyir odlu säsindä
min näğmäsi , min atşı var här näfäsindä
män gärmäliyäm sinä o çilğin läpälärdä
gül - gül qanadımdan gäräk onlar opä lärdä
çarpışmasa qol orda , pulad täk suvarılmaz
şimşk kimi qol olmasa , zülmät ki yarılmaz
- oddur o , yaxıb varlığıvı yandıracaqdir !
- yandırmağına cahıl onun kürpä oşaqdır .
odda yanaraq , zülmäti buğmaq diläräm män
al şövlä olub , ärşä ocalmaq diläräm män .
oddan vä alovdan doğulubsuz özünüzdä
vardır hälä dä odlu qiğilcim gözünüzdä
oddan bu sağındırmaza bilmäm nä säbäb var ?
- alqışlamış atäşlärı peyvästä äzäldän
oddan doğulanlar .
alqış deyirm män dä o vulqanlara qälban
vulqan gücünä qürmüş älım güllü gülüstan
qoy sän kimi od yavruları feyz ala ondan
- qürmüşdür älın bir taza gülzar , bu düzgün
Qäas täk onlar ki , vä lakın dür ararlar
Gülşän deyil , sähü etmä säm , ümmanä vararlar ! !
- bir arzu dür här şäxsä häyatın dadın almaq
- läzzät ! nä güzäl söz ! buna şäkk etmiräm , ancaq
färz et burada xızr qädär oldu häyatım
här fırtınadan , färz eliyäk , oldu näcatım
ömrüm keçäcäkdir , tutalım , här yeni gündä
mintuyda , düyündä . . .
axır mäni bir gün odacaqdır qara torpaq
bäs onda vätän qälbinä batmış qara caynaq ? !
bäs varlığımın , mänligimin xaliqi ellär ? !
bäs gänc olaraq çimdigim äfsanäli güllär ? !
ruhun , könülün , hisslärin dayäsi güllär ? !
bäs onda süyün ıçdıgım o güzgü bulaqlar ? !
peyvästä buludla opuşän nazlı o dağlar ? !
yüz bar verän här şaxädä cännät kimi bağlar ?!
çüllär , därälär , yam - yaşıl ätläslı yamaclar ?
qaqqıldaşaraq göydä süzän nazlı turaclar ?
azadlıq üçün çarpışan el ? qan tükän insan ? !
tärk etdigim al qanä boyanmış ulu meydan ? !
zähmät anasından mädäniyyät doğuranlar ? !
bäs varlığımı qanlı täraylä yuğuranlar ?
bäs onda hälal süd ki , oşaqlıqda düşündän
ämdım anamın män ? !
bäs bunlara borcüm ? !
bäs onda väsiyyät ? onudulsun mü väsiyyät ?!
tärk etsäm ägär , min kärä näfrät mänä näfrt
yox , yox , mänä gülzardä peymanä gäräkmäz
şähla , can alan närgisi mästanä gärkmäz
dilbär dodağından ämäräk mäst olub ölmäk
män istämäm , allahı sevärsän , burax , älçäk
dayim täzälıqlär gününün ilk ışığında
çimmäk vä isinmäk diläyän täşnä bu könlüm
el arzusu ümmanını bir dämdä , bir anda
kovsär deyä , sağär kimi , içmäk diläyir , qan !
äl çäk qanadımdan ! !
yazan: mähämmäd täği zehtabı
پروانه نين سرگذشتي
سئودا گولونون رايحه سين تازه جه قانميش
گول- گول قاناديندان آزاجيق شعله ده يانميش
پروانه ني گوردوم.
سرميشديسه يانميش قانادين تورپاغا يورغون
دوشموشدوسه ديلدن، گئنه ده آتشه وورغون
باخماقداايدي حيرصيله، اولدوز كيمي، گوزلر
اوددان نه گوروبسن، آ زاواللي؟ - دئيه، بير آن
توتدوم قاناديندان.
ساپديرماياراق گوزلريني بير دم آلوودان:
- بيگانه سن، اي – سويله دي- افسانه لريمدن
قالديرديغيم اولده كي پئيمانه لريمدن
احواليمي بيلسه ايدين ازلدن گر آديمدان
توتمازدي الين ايندي بو يانميش قاناديمدان
- عاشيق تانيميشدير- دئديم- آنجاق سني دونيا
ائتمز سن، آديندان گورونور، دهرده پروا
اوددان و آلوودان.
اما دئه گوره ك حاليوي، افسانه وي بير- بير
قصدين نه دي يانماقدان اود ايچره، اونو بيلدير؟
- من سويله رم اما- دئدي- ال چك قاناديمدان
لاييق دئييل آزاد اولان انسانلارا زندان:
" دايم مني اوخشاردي آنام كورپه اوشاقكن.
تك لايلاريندان بونو خاطيرلاييرام من:
"آتشله يارانديق!"
اورتردي عصيرلرجه يئري قاپ- قارا پرده
مطلق او قارانليقلاري يلدا گئجه لرده
شيمشكلر عجايب سسيله گورلاييب، هردن
اوز اودلو قيلينجيله بير آنليقجا ياراركن:
- باخ، گور، بودور آتش- دئيه، سويله ردي آنام، من
فيكره داليب، آتش دئيه، قاچماق دوشونركن
اوخشاردي و سويله ردي منه قايغيلي گوزله:
تئزدير، هله گوزله!!
آخشام چاغي بيرگون بوتون عالم قارالاندا
ظلمت قوشو هر بير طرفه كولگه سالاندا
خلوتده آنام سويله دي:
- دولدون ياشا آرتيق،
كئچميشدير او گونلر، بالا، كئچميشدير اوشاقليق
عقلين كسير آرتيق، قولاغ آس سويله ييم ايندي
قلبيمده كي سيرري:
" بير آخشام آتان، گوستره رك شمعي اوزاقدان،
- هر وقت- دئدي- كورپم اولار بير ايگيت آسلان،
سويله، اوسانيب تنگه گتيرسه اونو ظلمت
بيلمه ك ديله ييب سورساكي، بس هاردا حقيقت؟
قوي گئتسين اورا، اوردا حقيقت نه دير آنلار
گر بير آتا تك اوندا منيم حق- سعييم وار
گئتسين كي، يئتر نسله بو گئتمكله شرافت
كئچميش بابالاردان منه چاتميش بو وصيت…
قورتارجاق آتان اوددو اونو قاپ- قارا پرده،
دونمه دي بيرده.
دوزدور بالا اونلار، دئميره م بير داها تكرار
كئچميش آنالاردان منه قالميشدير اينان بو
حق يول بو، حقيقت بو دور، اسرار جهان بو…
ظلمتده بونو سويله يه رك ، ايتدي بير آندا
گئتدي آنام دا…
×××××
گون كئچدي، زامان كئچدي، قارانليغدان اوسانديم
شيمشك چاخان آن ياتميش ايديم سانكي، اويانديم
آخشام چاغي، ائتجه ك بالاما من ده وصيت
آتش دئيه گئتديم.
تاپديم من اوز آختارديغيمي اوردا نهايت
هر بير شئي اينان: شعله، ايشيق، نور، حرارت…
- بيلديم، دئه- سوآل ائيله يه رك، بيرده دايانديم:
- قاندين مي حقيقت نه دير آخير؟
- بلي قانديم.
لاكين او زامان سيرريني آنجاق اونون آنديم
كيم اودا يانديم.
چونكي قاناديم اوددا يانان دمده، بير آنليق
گوردوم نئجه محو اولدو ايشيقلاردا قارانليق!!
- يانماقدادا، بيچاره – دئديم- وارمي حقيقت؟
- يانماقدا حقيقت سنه افسانه دير البت،
اما منه يوخ، چونكي، قارانليقدان اوسانديم
اودسوز عومورون قلبه ماحال اولدوغون آنديم،
آتش دئيه گئتديم و نهايت اودا چاتديم
ظلمت تورونو نورايله بير لحظه ده آتديم
بير دمده ايشيقلاندي باشيم دا، بدنيم ده...
فيكريمده ن اوزاقلاشمادي اما وطنيمده
ظلمتلره قلبيمده درين نفرت اوياندي
فيكريم او قارانليقلاري بوغماقدا داياندي
جومدوم اودا، آچديم قولومو اودلو هوسله
تا بير قوجاق آتش گتيريم يوردوما تحفه
رحم ائتمه ييب عصيان آلوو جسميمي ياخدي
شر قووه لر آت چاپدي قانيم سئل كيمي آخدي
يانماقدادا، عشقيم كيمي، ديلده ن- ديله دوشدوم
قان دالغاسي آتدي بو آزاد ساحيله دوشدوم...
ال چك قاناديمدان، گوروسن بيتدي حكايت.
- الدن سني سالميش بو آغير گون، بو فلاكت
مرهم قويارام، دوز بوگونو – سويله ديم آرام-
قورتارمادي گون، وار يئنه ده آيري بير آخشام.
- يوخ، يوخ- دئدي- سن آنلامادين قلبيمي، هئيهات!
هر عصره ياراشماز نه او مجنون، نه او فرهاد
هر بير گونون اوز حوكمو، اوز افسانه سي واردير
هر آيري اودون، آيري دا پروانه سي واردير
هر بولبول ايله بير گول آچير عشق باغيندا
هر قيز گلين اولمازمي مگر اوز اوتاغيندا؟
آچميش بو گولون ده دلي- ديوانه سي يم من
ايندي بو اودون، قان بونو، پروانه سي يم من
ال چك قاناديمدان!!
ال چك كي، دوغولموشكن اوزوم فيرتينالاردان
ساكت باخا بيلمه م دلي عمانا كناردان
هر دالغاسي بير عومره برابر هيجاندير
هر نعره سي خلق عاشيقينه بير تازا جاندير...
باخ كوكره ين عمان نه دئيير اودلو سسينده
مين نغمه سي، مين آتشي وار هر نفسينده
من گرمه لي يم سينه او چيلغين لپه لرده
گول- گول قاناديمدان گره ك اونلار اوپه لرده
چارپيشماسا قول اوردا، پولاد تك سوواريلماز
شيمشك كيمي قول اولماسا، ظلمت كي ياريلماز
- اوددور او، ياخيب وارليغيوي يانديراجاق دير!
- يانديرماغينا جاهيل اونون كورپه اوشاقدير.
اوددا ياناراق، ظلمتي بوغماق ديله رم من
آل شعله اولوب، عرشه اوجالماق ديله رم من.
اوددان و آلوودان دوغولوبسوز اوزونوزده
واردير هله ده اودلو قيغيلجيم گوزونوزده
اوددان بو ساغينديرمازا بيلمه م نه سبب وار؟
- آلقيشلاميش آتشلري پئيوسته ازلدن
اوددان دوغولانلار.
آلقيش دئييرم من ده او وولقانلارا قلبا
وولقان گوجونه قورموش اليم گوللو گولوستان
قوي سن كيمي اود ياورولاري فيض آلا اوندان
- قورموشدور الين بير تازا گولزار ، بو دوزگون
غواص تك اونلار كي، و لاكين دور آرارلار
گولشن دئييل، سهو ائتمه سم، عمانه وارارلار!!
- بير آرزو دور هر شخصه حياتين دادين آلماق
- لذت! نه گوزه ل سوز! بونا شك ائتميره م ، آنجاق
فرض ائت بورادا خيضر قدر اولدو حياتيم
هر فيرتينادان، فرض ائيله يك، اولدو نجاتيم
عومروم كئچه جكدير، توتاليم، هر يئني گونده
مين تويدا، دويونده...
آخير مني بير گون اوداجاقدير قارا تورپاق
بس اوندا وطن قلبينه باتميش قارا جايناق؟!
بس وارليغيمين، منليگيمين خاليقي ائللر؟!
بس گنج اولاراق چيمديگيم افسانه لي گوللر؟!
روحون، كونولون، حسلرين دايه سي گوللر؟!
بس اوندا سويون ايچديگيم او گوزگو بولاقلار؟!
پئيوسته بولودلا اوپوشن نازلي او داغلار؟!
يوز بار وئره ن هر شاخه ده جنت كيمي باغلار؟!
چوللر،دره لر،يام- ياشيل اطلسلي ياماجلار؟
قاققيلداشاراق گويده سوزه ن نازلي توراجلار؟
آزادليق اوچون چارپيشان ائل؟ قان توكه ن انسان؟!
ترك ائتديگيم آل قانا بويانميش اولو مئيدان؟!
زحمت آناسيندان مدنيت دوغورانلار؟!
بس وارليغيمي قانلي ترايله يوغورانلار؟
بس اوندا حالال سود كي،اوشاقليقدا دوشونده ن
امديم آنامين من؟!
بس بونلارا بورجوم؟!
بس اوندا وصيت؟ اونودولسون مو وصيت؟!
ترك ائتسه م اگر،مين كره نفرت منه نفرت
يوخ،يوخ،منه گولزاردا پئيمانه گركمز
شهلا، جان آلان نرگس مستانه گركمز
دلبر دوداغيندان امره ك مست اولوب اولمه ك
من ايسته مم، آللاهي سئورسن، بوراخ، ال چك
دايم تازاليقلار گونونون ايلك ايشيغيندا
چيممه ك و ايسينمه ك ديله ين تشنه بو كونلوم
ائل آرزوسو عمانيني بير دمده، بير آندا
كوثر دئيه، ساغر كيمي، ايچمه ك ديله يير، قان!
ال چك قاناديمدان!!
یازان: محمد تقي زهتابي
